Chargeback – Ters İbraz

Chargeback – Ters İbraz

Günlük hayatımızda kart kullanımı oldukça yoğun. Bankalararası Kart Merkezi (BKM)’nin açıkladığı Kasım 2017 verilerine göre, kasım ayı sonunda Türkiye’de 62.2 milyon adet kredi kartı ve 130 milyon adet banka kartı kullanılıyor. Bireysel kredi kartı kişi sayısı 24 milyona ulaştı. BKM’nin verilerine göre yaklaşık 57 milyon olan 18 yaş ve üzeri yetişkin nüfusun yüzde 42’sinin bir ya da birden fazla kredi kartı kullandığı, bunun da her beş yetişkinden ikisinin kredi kartı sahibi olduğu sonucu ortaya çıkmaktadır.

Kişi başına aylık bireysel kredi kartı ortalama alışveriş harcamamız ise 1600-1700 TL civarında. Kullanıcı ve harcama miktarının her geçen gün arttığı dikkate alındığında kredili hayata geçtiğimizi söylemek hiç de abartılı olmaz kanaatindeyim.

Oyunu kuran kurallarını koyar, oyuncular da kurallara riayet eder kuralı burada da geçerli. Kullanıcı kartı kullanırken ve herhangi bir sorunla karşılaştığında ne yapması gerek? Nelere dikkat etmesi gerekir?

Türkiye’de lisansı olan ve başka ülkelerde de kullanılabilen kart yok. Türkiye’deki bankalar, dünyada geçerliliği olan ve lisansı başka ülkelerdeki kuruluşlara ait sistemleri kullanan kartları müşterisine sunmaktadırlar.

Bankalar, uluslararası kredi kartı ağ işleticisi kuruluşlar ile sözleşmeler düzenleyerek bu kuruluşların lisansına sahip kartları çıkartmaktadırlar. Dünya’da kabul gören ve yaygın ağ yapısına sahip altı büyük ve önemli kartlı ödeme sistemi vardır. Bunlar; Visa, Mastercard, Amerikan Express, Dinners Club, JCB ve China Union Pay’dir.

Uluslararası kartlı ödeme sistemleri, gerek kart hamillerinin maruz kalabilecekleri riskleri engellemek gerekse markalarının itibarını korumak amacıyla yapılacak işlemlerde çeşitli düzenlemeler getirmiştir. Bankalar  kart kuruluşlarının kurallarına bağlıdırlar ve bu kurallara uymak zorundadırlar. Dolayısıyla bankaların uygulamak zorunda kaldığı bu prosedür ve kuralları kullanıcı da yerine getirmek zorundadır.

Uygulama şu şekilde işlemektedir.

Uluslararası kartlı ödeme sistemleri kurallarına göre, kart sahipleri kendi kartlarıyla yapılan işlemlere itiraz etme hakkına sahiptirler. Bu itiraz, kart sahibi banka tarafından işyeri bankasına iletilir, işyeri bankası ise ilgili işyerinden itiraz edilen işlem ile ilgili belgeleri talep eder. Talep edilen belgelerin yetersiz olması durumunda, söz konusu işlem tutarı işyeri bankası tarafından ilgili işyerinden tahsil edilir ve kart sahibi bankaya aktarılır. Bu işleme “chargeback” veya “ters ibraz” adı verilir.

İtiraz süresi, itirazın nedenine göre değişiklik göstermekte olup, hiçbir koşulda işlemin karta yansıma tarihinden itibaren 540 günü aşamaz. Bu süre içerisinde kalmak koşuluyla kart hamillerinin:

–Ürün/hizmet temini ile ilgili itirazlarda, beklenen teslim tarihinden,

-İade belgesi söz konusu olduğunda, iade belge tarihinden,

-Diğer itiraz türlerinde ise işlemin karta yansıma tarihinden itibaren en fazla 120 günlük itiraz süreleri vardır.

Karşılaşılan en sık itirazlardan birisi de kart hamilinin işlemi onaylamadığını ya da işlemin herhangi bir safhasında yer almadığı itirazıdır. Ters ibraz, zarar gören kart sahiplerini korumaktadır. Özellikle hileli davranışlarla (kısa mesajlara verilen yanıtlar, vb) kişinin kartından çekilen ödemeler, ters ibraz yöntemiyle geri alınabilmektedir. Kısa mesaj (sms), telefon, e-posta vb gibi usullerle yapılan satışlarla ilgili ödemeler, mesafeli satışlar kapsamındadır ve yasalarımızca, ters ibraz dışında da korunmaktadır. Tüketici, cayma hakkı ile de yaptığı ödemenin iadesini talep edebilmektedir.

Bazı bankalarının müşterisini korumadığı ve Chargeback kurallarını gerektiği gibi uygulamayarak kart hamilinin mağduriyetine sebep olduğu ve dava konusu olmasına neden olduğu da bir gerçekliktir.

Banka müşterisinin/tüketicinin Chargeback-Ters İbraz kurallarını ve haklarını iyi bilerek usulüne uygun olarak hakkını araması gerekmektedir.

KAYNAK: GÜLLÜ HUKUK OFİSİ – https://avibrahimgullu.com/chargeback-ters-ibraz/