Haksız Rekabette Ceza Davaları

HAKSIZ REKABETTE CEZA DAVALARI NELERDİR?

Haksız rekabetin sonlanması için maddi kayıpları telafi amaçlı tazminat davaları düzenlemesi yapılmıştır. Yine Haksız rekabeti engellemeye yönelik ceza hükümleri tesis edilmiştir.

Hukuk hükümleri ile tespit ve men’i ayrıca oluşan zararın tazmini amaçlanmıştır. Ceza hukuku düzenlemeleri ile suçun işlenişin engellenmesi amaçlanmıştır. Hukuki ve Cezai davalar konusunu iki ayrı başlık altında açıklayacağız.

HAKSIZ REKABETTE CEZA DAVALARI NELERDİR?

 Haksız rekabet fiillerinin bazıları hukuk davasının konusu iken bazıları kanunen suç sayılmıştır. Bu suçlar 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun (TTK) 55. ve 62. maddelerinde düzenlenmiştir.  TTK 63 Maddesi ile tüzel kişilerin sorumluluğu ayrıca belirlenmiştir.

C) Ceza sorumluluğu

I – Cezayı gerektiren fiiller

MADDE 62–

(1) a) 55 inci maddede yazılı haksız rekabet fiillerinden birini kasten işleyenler,

1. b) Kendi icap ve tekliflerinin rakiplerininkine tercih edilmesi için kişisel durumu, ürünleri, iş ürünleri, ticari faaliyeti ve işleri hakkında kasten yanlış veya yanıltıcı bilgi verenler,
2. c) Çalışanları, vekilleri veya diğer yardımcı kimseleri, çalıştıranın veya müvekkillerinin üretim veya ticaret sırlarını ele geçirmelerini sağlamak için aldatanlar,
3. d) Çalıştıranlar veya müvekkillerden, işçilerinin veya çalışanlarının ya da vekillerinin, işlerini gördükleri sırada cezayı gerektiren bir haksız rekabet fiilini işlediklerini öğrenip de bu fiili önlemeyenler veya gerçeğe aykırı beyanları düzeltmeyenler,

Fiil daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde, 56 ncı madde gereğince hukuk davasını açma hakkını haiz bulunanlardan birinin şikâyeti üzerine, her bir bent kapsamına giren fiiller dolayısıyla iki yıla kadar hapis veya adli para cezasıyla cezalandırılırlar.

Görüldüğü üzere seçenekli bir ceza söz konusudur. Sadece hapis cezası öngörülmemiştir.  Suçlu Hapis veya para cezasıyla cezalandırılacaktır. Sadece hapis ya da sadece para cezası söz konusu değildir. Cezanın ne olduğuna diğer kanuni düzenlemeler dikkate alınarak hâkim tarafından takdir edilecektir.

Suç bazen tüzel kişiler vasıtası ile işlenebilir. Ancak burada esas suçlu tüzel kişinin yetkilisidir. Birden çok yetkili var ise suçun hangi yetkili tarafından işlendiği tespit edilip cezalandırılır. Para cezasından tüzel kişinin de sorumlu tutulması düzenlemeye eklenebilirdi. Görüleceği üzere hukuki sorumluluk tüzel kişinindir. Cezai sorumluluk ise yöneticisinindir.

II – Tüzel kişilerin cezai sorumluluğu

MADDE 63– (1) Tüzel kişilerin işlerini görmeleri sırasında bir haksız rekabet fiili işlenirse 62 nci madde hükmü, tüzel kişi adına hareket eden veya etmesi gerekmiş olan organın üyeleri veya ortakları hakkında uygulanır. Haksız rekabet fiilinin bir tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, tüzel kişi hakkında bunlara özgü güvenlik tedbirlerine de karar verilebilir.

Yukarıda açıklandığı üzere TTK 62’nci maddesinde dört bent halinde haksız rekabet teşkil eden fiiller sayılmıştır. TTK m.55’e atıf yapılması nedeniyle, TTK 55’te yer alan fiilleri işleyenlerde haksız rekabet kapsamında cezalandırılacaktır.  TTK’da düzenlenen haksız rekabet suçları, Ceza kanundaki  “suçta kanunilik” ilkesine aykırıdır. Çünkü kural olarak fiillerin sayılması ve cezasının belirlenmesi aynı madde ile yapılırken burada atıflar yapılmıştır. Bu nedenle Türk Ceza Kanundaki düzenlemelerden farklıdır. Olumlu ya da olumsuz eleştirilebilir. Ancak ceza hukukunda kıyas yasaktır. Kıyasla bir fiil suç haline getirilemez. Ancak TTK 55 maddesi örneklendirme şeklindedir. Kıyas ile suç ihdasına kapı aralamaktadır. Ancak hâkimin bu hususu dikkate alarak ceza tayin etmesi gerekir. Kanunda yazılanlar dışında bir fiil nedeni ile ceza tayin etmemesi gerekir. Düzenlere saf bir ceza hukuku düzenlemesi değildir.

Haksız Rekabet Suçunun Unsurları nelerdir?

Haksız rekabet suçuna ilişkin TTK m.62’deki düzenleme “tali norm” olarak nitelendirilir. Başka bir özel kanunlarda düzenleme varsa önce o düzenleme yoksa genel kanunda somut olaya uygulanabilecek daha ağır cezayı gerektiren bir norm mevcutsa o norm uygulanır. Bu madde hükümleri değil, söz konusu özel veya genel kanunun hükümleri uygulanamıyorsa Haksız rekabete ilişkin hükümler uygulanacaktır. Çünkü haksız rekabete konu birçok fiil başka kanunlarda ayrıca suç sayılmıştır. Bu nedenle TTK düzenlemeler genel mahiyettedir.

Şikâyet Hakkı, Şikâyet Süresi ve Dava Zamanaşımı;

Haksız rekabet suçu, şikâyete tabi suçlar arasındadır. Şikâyet süresine ilişkin genel düzenleme gereği suçun işlendiğinin ve failinin öğrenildiği tarihten başlamak üzere 6 aydır. Hak sahibi şikâyet hakkını 6 ay içerisinde kullanmaz ise şikayet hakkı son bulur. Haksız rekabet devam ediyorsa zamanaşımı süresi işlemez. Tekrar eden fiillerle işlenirse son fiilin işlenme tarihinden başlar. Kamu davasına şikâyetçi olarak müdahil olan herhangi bir kimse varsa bile şikâyetten vazgeçme ceza davasını düşürür. Vazgeçme sonrası aynı fiil nedeni ile şikâyetçi olunamaz.

TTK m.62 atfıyla TTK 56. maddeye göre haksız rekabet ile ilgili hukuk davası açmaya hakkı bulunan Haksız rekabet sebebiyle müşterileri, kredisi, meslekî itibarı, ticari faaliyetleri veya diğer ekonomik menfaatleri zarar gören veya böyle bir tehlikeyle karşılaşabilecek olan gerçek veya tüzel kişiler (şirket, vakıf vb.) şikâyet hakkına sahiptir. Ekonomik çıkarları zarar gören veya böyle bir tehlikeyle karşılaşabilecek müşteriler de şikâyet hakkına sahiptir.

Ticaret ve sanayi odaları, esnaf odaları, borsalar ve tüzüklerine göre üyelerinin ekonomik menfaatlerini korumaya yetkili bulunan diğer meslekî ve ekonomik birlikler ile tüzüklerine göre tüketicilerin ekonomik menfaatlerini koruyan sivil toplum kuruluşlarıyla kamusal nitelikteki kurumlar da şikâyet hakkına sahiptir.

Bu suçlar aynı zamanda uzlaştırma kapsamında olup dava öncesi uzlaştırma aşamasının tamamlanması gerekir.

Dava zamanaşımı hukuk davasında bir yıl iken ceza davasında 8 yıldır. Bu süre içinde sonuçlanmayan davalar zamanaşımı nedeni ile düşecektir.

Cezanın Ertelenmesi, Adli Para Cezası veya HAGB kararı verilmesine engel bir durum yoktur. Ancak bunun için diğer kanuni şartlarında sağlanmış olması gerekir. Haksız rekabet suçunun cezası şartları varsa adli para cezasına çevrilebilir.

Haksız Rekabet Suçunda Görevli Mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir. Ancak Ticari suçların bir çeşidi olan Fikri ve sınaî Haklara bakan mahkemelerce yargılama yapılmasının daha uygun olacağı kanaatindeyiz. Ancak bunun için yasal düzenleme zarureti vardır.