Limon fiyatlarının akla getirdikleri
Limon fiyatları uçtu neredeyse kg fiyatı 100 TL’ye yaklaştı. Limon üretiminin yapıldığı merkezlerde bile limonun fiyatı 30-40 TL
Ne oldu da daha 6 ay önce 2 TL ye üreticinin satamadığı limon şimdi bu kadar yüksek fiyatlara çıktı.
Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü Müdürlüğü’nün Temmuz 2023 Tarım Ürünleri Piyasaları Raporu’na göre limonda Meksika, Arjantin ve AB en önemli üretici, Türkiye ise 4. sırada.
TÜİK verilerine göre, geçen ay yayınladığı 2024 yılı Bitkisel Üretim 1.Tahmini verilerine göre turunçgil meyvelerinden limonda yüzde 16,2 düşüş öngörülüyor. Aralık 2023 verilerine göre ise turunçgil meyvelerinden limonda yüzde 75,8 oranında üretimin arttı.
TÜİK’in verileri neyi gösteriyor?
Bu veriler göstermektedir ki ülkemizde planlı üretim yapılmıyor, planlı üretim yapılmadığı gibi o sene çok ekilen ürünlerin değerlendirilmesi ve üreticinin desteklenmesi de söz konusu değil. Planlı tarım politikası olmadığı zamanda ürünü para etmeyen üretici o ürünü bir daha ya ekmiyor yada seneye ekmiyor. Bu da o ürünün bir sonraki sene pahalı olmasına neden oluyor.
Tabii bu durum sadece planlı üretimle ilgili değil. Bu durumun ortaya çıkmasında vurguncu ve fırsatçıların da payı var.
Hatırlar mısınız Rahmetli Cüneyt Arkın’ın başrolünde olduğu Kanun Gücü Filmindeki sahnede piyasada ürünün fiyatının artması için portakallar denize dökülüyordu. Bu film sahnesi olsa da aslında bu gerçeğin ta kendisi.
Piyasada Limonun fiyatını arz talep belirlemiyor. Fiyatları belirleyen stokçular ve vurguncular.
6 ay önce 2 TL ye alıcı bulamayan, para etmediği için dere yataklarına, çöpe döken ya da dalında bırakan limon üreticisinin ürünlerini almayan ya da stoklayan fırsatçılar ve vurguncular piyasaya çıktı.
Basında çıkan birkaç habere bakalım.
Hatay Arsuz Ziraat Odası Başkanı Bünyamin Nal, bölgesinde tek tük limon olduğunu belirterek “15 gün önce bahçemi topladım. 4 liradan verdim. Nakliye, işçilik işin bahanesi. Sezonda verim iyiydi, fiyat yerlerdeydi. Geçen yıl limonlar dalda kaldı, verim düştü, ağaçlar meyve vermekte zorlanıyor. Böyle giderse limon üretimi yüzde 50 düşer.”
Adana’da çiftçilik yapan Sefa Geylani de geçen yıl ürünlerini satamadığı için limon ağaçlarının bir kısmını söktüğünü söyleyerek, “2000 dönüm limonum vardı 300 dönümünü sökmüşüzdür. Onlar odun oldu. Bu sene fiyatlar iyi olacak gibi. Ağaçlar yorgun ve verim zayıf. Dalda ancak geçen yılın yarısı olur. Nakliye işçi depo hepsi masraf.”
Limon üreticisi çiftçi Şevket Uludağ geçen yıl para etmeyince alıcı bulamadıklarını söyledi ve şunları dedi: “Bir sürü tüccar var ama götürdüğü yerde para etmediği için limonu almıyor. Ben limonumun bir kısmını vermiştim bir kısmı ağaçta kalmıştı. ‘Gelin bedava alın yeter ki ağacım da ürün kalmasın’ dedim yine de almadılar. Limonlarım çürüdü gitti. Tarlada kaldı. İşçi ve mazot parasını kurtarmıyor dediler. Bu sene umut var ama ürünümüz az. Toplamak için işçi yevmiyesi 700 lira. Depolarda mal olmayınca fiyatlar yükselmiş olabilir.”
Limon dayanıklı bir üründür. Limon veriminin bol olduğu ve para etmediği dönemde limon dalında bırakıldı ve çürütüldü. Hasat edilecek limon kalmayınca depolardaki limonlar satılmaya başlandı, fiyat yükseldi. Bu dönemde limon üreticisi desteklenseydi bugün bu fiyatlarla karşılaşılmazdı.
Türkiye’de uzun süredir sözü edilip bir türlü çıkartılmayan hal yasası tasarısı var. Hal yasasının çıkması halinde bir ölçüde limonda yaşanan sorunlar gibi üreticinin ürettiği ürünün para etmemesini engelleyecek ve fahiş ve stokçu fiyatlarının önlenmesine fayda sağlayacaktır. Çünkü hal yasası üreticiye ücretsiz yer tahsisi sağlayacak ve doğrudan satış yaparak vurguncu ve stokçulara engel olunabilecektir.
Av. İbrahim Güllü
Tükonfed Başkan Vekili