Tiny House’ların Hukuki Statüsü
Tarım arazileri üzerine oturtulan Tiny House’lara bazı STK’ların tepki göstermesi üzerine gündem oldu.
Mobil Ev olarak da adlandırabileceğimiz Tiny House’lerı tekerlekli/hareketli olup olmamalarına yani niteliklerine göre taşınır ve taşınmaz hale getirilmiş olarak ikiye ayırmak mümkündür.
Tiny House’ların tanımı Turizm Tesislerinin Niteliklerine İlişkin Yönetmeliğe 4.maddesinin t bendine 18 Ocak 2024 tarihinde eklenen bent ile yapıldı. Yönetmeliğe göre Tiny house’lar aşağıdaki gibi tanımlanmış.
Mobil ev: İlgili mevzuata uygun şekilde O2 sınıfı tip onay belgesine sahip, bir motorlu araç tarafından çekilmek üzere tasarlanmış, konaklama birimi şeklinde düzenlenmiş, içinde yaşam alanı, yatak ile banyo-tuvalet bulunan 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa tabi araçtır. Yani aslında Tiny House’ler karavan gibi çekilerek kullanılan araçtır.
Nitekim İzmir 5. İdare Mahkemesi 2022 Ağustos ayında verdiği bir kararda Karayolları Trafik Yönetmeliğine uygun şekilde ruhsatlandırılmış bir Tiny House’un taşınır nitelikte bir araç olarak kabul edilmesi gerektiğine ve araç sayılan bir imalatın ‘yapı’ niteliğinde kabul edilip ‘Yapı Tatil Tutanağına’ ve yıkım/para cezası gibi imar yaptırımlarına konu edilemeyeceğine hükmetti. Tiny House’ların ‘yapı’ değil ‘araç’ hükümlerine tabi olduğuna dair bu karar basına da yansımıştı.
Tekerlekli Tiny House; Karayolları Trafik Yönetmeliği kapsamında olup, tip onay belgesi bulunan, plakalı ve ruhsatlı olarak yasal bakımdan “Çekme Karavan” niteliğindedir. Ayrıca İmar Kanunu bakımından bir izin-ruhsat alınması gerektirmez. Ancak trafik kanunları gereği q2 gibi bazı belgelerin alınması gerekir.
Rahmetli Kemal Sunal’ın kira sorunu yaşayan kişiyi canlandırdığı Gülen Adam filminde kaçak yapı olarak diye yıkıma gelen zabıta kuvvetinden evini çekerek taşıması sahnesi unutulur gibi değil. Kemal Sunal ilk Tiny House Türkiye ile tanıştırmıştır.
Tiny House’lar genelde şehir dışındaki arazilere kurulan taşınabilir şekilde yapılmış yapılardır. Ancak genellikle taşınabilir olsa da sonrasında bir çoğunun sabit hale getirildiği görülmekte ve taşınma özelliği zamanla yok edilmekte sabit yapılara dönüşmektedir. Bu nedenle taşınabilir olmayan yapılara dönüşmüş olanlar kanunen ruhsata tabidir. Yine imar sınırları içinde taşınmaz Tiny House’lar ruhsata tabidir.
Taşınabilir olup şehir dışındaki araziler konulan yapılar ile ilgili Plansız Alanlar İmar Yönetmeliği bu hususları düzenlenmektedir.
Madde 4/3 ye yerleşim yeri dışı tarifi yapılmıştır. (Değişik:RG-2/9/1999-23804) Yerleşme alanı dışı (iskan dışı) alan: Her ölçekteki imar planı sınırı, yerleşik alan sınırı, belediye ve mücavir alan sınırları dışında kalan köy ve mezraların yerleşik alanı ve (Ek ibare:RG-11/7/2021-31538) civarı ile kırsal yerleşik alan ve civarlarının dışında kalan alanlardır.
Yönetmeliğin 58 maddesinde ruhsat istisnaları olan maddeler belirtilmiştir. Madde 58- (Değişik:RG-11/7/2021-31538) (Değişik cümle:RG-23/7/2022-31901) 10 uncu, 37 nci ve 57 nci maddelerde sayılan istisnalar dışında kalan tüm yapılar, yapı ruhsatı ve yapı kullanma iznine tabidir. Yapı ruhsatı ve yapı kullanma izni ilgili idarelerce düzenlenir. Bu kapsamda kalan yapılarda ruhsat, proje, fenni mesuliyet ve sürveyanlık hizmetleri hakkında 3/7/2017 tarihli ve 30113 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinin ilgili hükümlerine uyulur. Köy ve mezraların yerleşik alanları ve civarı ile kırsal yerleşik alan ve civarları içerisinde köyün ihtiyacına yönelik ilk ve orta öğretim tesisi, ibadet yeri, sağlık tesisi, güvenlik tesisi gibi yapılar için imar planı şartı aranmaz.
10.maddede güneş enerjisi gibi sulama tesislerinin ruhsata tabi olmadığı belirtilmiştir.
37. maddede ise kamu kurumlarının tesislerine ilişkin istisnalar belirtilmiştir.
57 maddede ise özel kişilerin yapılarına ilişkin istisna belirtilmiştir.
Tiny House denilen yapılar da ruhsata tabi yapılardır. Çünkü yukarıda sayılan istisnalara girmemektedir.
Kaçak yapılar için para cezası ve hapis cezaları öngörülmüştür. Cezalar taşınmazın yapı cinsi ve alanına göre değişmektedir. Sabit yapılar için para cezasının yanında imar kirliliğinde neden olma suçu da oluşmaktadır.
Av. İbrahim GÜLLÜ