TÜKETİCİ HUKUKUNA GENEL BAKIŞ
Tüm dünyada sanayileşme ve toplumsal alanda yaşanan gelişmelerle birlikte özellikle 19. Yüzyıl sonlarından itibaren ”Tüketici” kavramı yavaş yavaş olgunlaşmaya başlamıştır.
Tüketici hukuku ve tüketici kavramı ilk başta Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa ve İskandinav ülkelerinde ortaya çıkmış olup buradan Japonya‘ya ve tüm dünya ülkelerine yayılmaya başlamıştır. Tüketici hukuku her geçen gün gelişme kaydetmektedir.
1960 yılında yapılan bir konferansla Uluslararası Tüketici Birlikleri Örgütü kurulmuştur. Her yıl 15 Mart tarihinde kutlanan ”Dünya Tüketici Hakları Günü” bu kuruluş önderliğinde ortaya çıkmıştır.
Türk hukukundaki tarihsel gelişmede Avrupa’da yaşanan gelişmelere paralel olarak tüketiciyi koruma ve tüketici hukuku alanında önemli gelişmeler yaşanmıştır. Tüketicinin korunması ile ilgili kurallar sadece tüketiciyi değil, belli standartta ve kalitede mal ve hizmet üretimini sağladığı için aynı zamanda üreticileri ve dolayısıyla ülke ekonomisini de korumaktadır. Tüketicinin korunmasına ilişkin 1982 Anayasasının 172. Maddesinde “Devlet, tüketicileri koruyucu ve aydınlatıcı tedbirler alır, tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini teşvik eder” şeklinde düzenleme yapılmıştır. Ayrıca tüketici hukuku ile yakından ilgili olan 1982 Anayasamızda sosyal devlet ilkesi, dokunulmazlık ilkesi, hak arama özgürlüğü, temel hak ve hürriyetlerin korunması ilkesi, piyasa ve dış ticaretin düzenlenmesi, kooperatifçiliğin geliştirilmesi hükümleridir.
6502 Sayıl TKHK’nın temel amacı tüketicilerin temel hak ve menfaatlerinin daha etkili korunması ve güvence altına alınmasıdır (TKHK m1). 6502 sayılı kanunun amacından bahsederken bu amacın ne kadar önemli olduğu hususunu 26.07.2023 tarihinde yaşamış olduğum bir somut olay bazında altını çizmek isterim. Şöyle ki Bakırköy İncirli’deki Metrobüs durağının yakınlarındaki bir büfeden su almak için gittiğimde suyun 10 TL olduğu bilgisini aldıktan sonra suyu geri yerine bıraktım. Büfe yakınlarındaki kedi sıcaktan baygınlık geçirmişçesine durduğu için ona su vermek istemiştim. Bu benim günlük yaşantım içerisinde yaşamış olduğum basit gibi görünen ancak düşünce ve duygusal dünyamda birçok hususu değerlendirmeye iten ciddi bir olaydır. Bu nedenle zayıf konumda taraf olan tüketicilerin yani bizlerin korunması amacıyla bireysel bazda haklarımızı bilmek ve bilinçlenmek çok önemlidir.
Ayrıca tüketicinin aydınlatılması, ekonomik çıkarlarının korunması, tüketicinin eğitimi ve bilinçlendirilmesi, tüketicinin uğradığı zararların tazmin edilmesi, tüketicinin çevresel tehlikelerden korunması, tüketici örgütlenmelerinin teşvik edilmesi, tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini özendirmektedir.
Kaynakça: İlhan Kara Yargıtay 3. Hukuk Dairesi Üyesi 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna Göre Hazırlanmış Tüketici Hukuku Kitabı-Yetkin Yayınları
Av. Derya Deniz Dalgın
TÜKONFED Hukuk Komisyonu Üyesi
Bir yanıt bırakın